Ռազմական փորձագետների և վերլուծաբանների ճնշող մեծամասնության այսօրվա ընկալմամբ՝ 2022թվականի փետրվարի 24-ին Ռուսաստանի Դաշնության կողմից Ուկրաինայի դեմ սանձազերծված լայնածավալ պատերազմը վաղուց դուրս է միջին ինտենսիվության տեղական կոնֆլիկտից: Սա վերաբերում է նաև տարածական ցուցանիշներին, ներգրավված ռազմական ուժերի քանակին, ինչպես նաև այս ռազմական առճակատմանը բնորոշ զենքերի և այլ բարձր տեխնոլոգիական սարքավորումների համոզիչ ցանկին:
ՈՐՔԱ՞Ն ԿՏԵՎԻ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ
Հատկապես ուշագրավ է այս հակամարտության տեւողության հարցը։ Ի վերջո, ոչ մի ներկայացված տարբերակով դա չի տեղավորվում, հայտարարված ռուսական «բլիցկրիգի» կամ 21-րդ դարասկզբի պատերազմներում ռազմական գործողությունների ակտիվ փուլերի տևողության մեջ։ Ամեն դեպքում, պատերազմի տևողությունն արդեն ամիսներով է չափվում։ Եվ բոլոր հիմքերը կան ենթադրելու, որ այս ժամանակային հաշվարկը կանցնի 2022 թվականի օրացուցային սահմանները։
Այս առումով բնական է արդեն իսկ հաջորդ տարվա հեռանկարները դիտարկելը։ Եվ դա անել ոչ միայն կանխատեսումների ու ենթադրությունների ձևաչափով։ Նման նկատառումը պետք է ուղղված լինի բավականին գործնական արտահայտմանը: Մասնավորապես, մինչև ո՞ւր պետք է հասնեն ուկրաինական կողմի ռազմական հավակնությունները։ Եվ այս հարցի տրամաբանական ածանցյալը. կոնկրետ ինչի՞ կարիք ունեն Ուկրաինայի Զինված ուժերը՝ որպես գործընկերների աջակցություն գալիք 2023 թվականին:
Կարելի է ենթադրել, որ այդ զարգացումներն արդեն իսկ արտացոլվել են պետական մակարդակի մի շարք առաջատար և դավանաբանական փաստաթղթերում։ Հասկանալի պատճառներով նրանց ուսումնասիրությունը ներառված չէ այս հոդվածի բովանդակության մեջ: Առաջարկվում է միայն դիտարկել այս հարցերի վերաբերյալ հիմնական արժեքային դատողությունները և առաջարկել դրանց պատասխանների սեփական տարբերակը։
Հաշվի առնելով, որ ռազմավարական նախաձեռնությունը պատկանում է ագրեսորին, միանգամայն տրամաբանական է սկսել այն իրավիճակի նկարագրությունից, որում հավանաբար կհայտնվի ռուսական կողմը։ Բախման գծերի ընդգծումն արդեն այսօր հնարավորություն է տալիս կանխատեսել Ռուսաստանի հավակնությունների սահմանները՝ կապված Ուկրաինայի տարածքում հետագա առաջխաղացման հետ։
Հակառակորդի համար որոշ օպերատիվ հեռանկարներ տեսանելի են Իզյումի և Բախմուտի ուղղություններով։ Նման գործողությունների հավանական վերջնական նպատակը կարող է լինել Դոնեցկի մարզի վարչական սահման հասնելը: Զապորոժիեի ուղղությամբ առաջխաղացման հեռանկարը կարող է էլ ավելի գրավիչ թվալ հակառակորդի համար։ Այն ապահովում է հետագա գործողությունները դեպի հյուսիս և ուղղակի սպառնալիքի ստեղծում Զապորոժյեի և Դնեպրի գրավման համար, ինչը կհանգեցնի ուկրաինական կողմի վերահսկողության կորստի ձախափնյա Ուկրաինայի զգալի մասի նկատմամբ։ Օրակարգից չի բացառվում վերադարձը Կիևը գրավելու գաղափարին և Բելառուսի Հանրապետության տարածքից ռազմական գործողությունների վերաբաշխման սպառնալիքը։
Սակայն առավել մեծ հնարավորություններ բացվում են Դնեպր գետի աջ ափին գտնվող գործառնական կամրջի երկայնքով Յուժնոբուժի ուղղությամբ հետագա առաջխաղացմամբ: Հարավում հաջողությունը, եթե արագ և ճիշտ օգտագործվի, կարող է կրկնակի ազդեցություն ունենալ: Մի կողմից՝ Նիկոլաևին ու Օդեսային յուրացնելու հեռանկարները միանգամայն իրական են։ Մյուս կողմից՝ Կրիվոյ Ռոգի նկատմամբ սպառնացող ուղղության ստեղծումը, իսկ ապագայում՝ Ուկրաինայի կենտրոնական և արևմտյան շրջանների համար սպառնալիք։
Մենք գիտակցաբար կխուսափենք անդրադառնալ այն պայմաններին, որոնց դեպքում Ռուսաստանը ստիպված կլինի իրականացնել նման հավանական պլանը։ Միևնույն ժամանակ, մենք չենք մերժի Ռուսաստանին առնչվող ռազմավարական և նույնիսկ գլոբալ խնդիրների ամբողջ շրջանակը։ Կարելի է նշել նաև միջազգային մեկուսացումը և մասնակի տնտեսական ճնշումը՝ միջազգային պատժամիջոցների տեսքով, ընդհանուր մոբիլիզացիայի դժվարությունները և ժամանակակից զենքի ու տեխնիկայի բացակայությունը, որը ժամանակի ընթացքում միայն կվատթարանա։
Բացի զուտ ռազմականից, ռազմավարական գործողությունների նման բնույթն Ուկրաինայի արևելքում և հարավում լրացուցիչ քաղաքական և տնտեսական դիվիդենտներ կբերի Ռուսաստանին։ Դրանցից՝ ինքնահռչակ հանրապետությունների անվտանգության ապահովումը և այսպես կոչված հատուկ գործողության տրամաբանական, թեև ուշացած ավարտը, Ուկրաինայի՝ Սև ծով ելքի անհնարինությունը, երկրի էներգետիկ համակարգի առանցքային տարրի՝ Հարավային Ուկրաինայի ատոմակայան և այլն։
ԻՆՉՈՒ Է ՂՐԻՄԸ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՆ, ԲԱՅՑ ՈՉ ՄԻԱԿԸ:
Դժվար չէ հանգել այն եզրակացության, որ հարավում և որոշ չափով Արևելքում նման խոստումնալից հաջողության հիմքը, տարածքային իմաստով, հուսալի պաշտպանությունն է և Ղրիմի Ինքնավար Հանրապետության ժամանակավորապես օկուպացված տարածքի նկատմամբ վերահսկողության պահպանումը: Եվ իրոք, Ղրիմը եղել և մնում է ռուսական ագրեսիայի հարավային ռազմավարական թևում հաղորդակցության գծերի հիմքը ։ Թերակղզու տարածքը թույլ է տալիս զորքերի զգալի խմբավորումների եւ նյութական միջոցների պաշարների տեղաբաշխում: Վերջապես, Ղրիմում Սևծովյան նավատորմի գլխավոր բազան և օդանավակայանների ցանցը ՝ Ուկրաինայի տարածքի գրեթե ողջ խորությամբ ավիացիոն հարվածներ հասցնելու համար ։ Որոշ վերլուծաբաններ հակված են այն կարծիքին, որ հենց Ղրիմի թերակղզու տարածքի նկատմամբ վերահսկողությունն է այդ պատերազմում ռուսական ուժերի ծանրության կենտրոնը:
Այնուամենայնիվ, անդրադառնալով այն իրավիճակին, որում, ամենայն հավանականությամբ, կհայտնվեն Ուկրաինայի զինված ուժերը 2023 թվականին, ամեն ինչ կարծես թե այնքան էլ միանշանակ չէ։ Փաստորեն, Ուկրաինայի զինված ուժերի համար իրավիճակը լինելու է առճակատման գծի փաստացի դիրքի, առկա ռեսուրսների և մարտունակ զորքերի մի շարք, և, ակնհայտորեն, ռազմավարական նախաձեռնությունը հակառակորդի ձեռքում:
Միաժամանակ, հետևելով այս տրամաբանությանը, մենք ծանրակշիռ վերապահումներ կհայտնենք ուկրաինական կողմի տեսանկյունից առճակատման գծի ընդգծման վերաբերյալ։ Նրա ուրվագծերը չափազանց անբարենպաստ կոնֆիգուրացիա ունեն՝ կրկին Իզյումի և Բախմուտի ուղղություններով։ Հակառակորդի զգալի ներթափանցումները խոչընդոտում են ուկրաինական զորքերի ցանկացած օպերատիվ մանևր և, ըստ էության, պահանջում են կրկնակի ուժեր այն զսպելու համար: Դա հատկապես սուր է հակահրդեհային ոչնչացման և հակաօդային պաշտպանության միջոցների բացակայության պատճառով։
Իրավիճակն ավելի լավը չէ նաև հարավում և արևելքում։ Արդեն նշվել է Զապորոժյեի ուղղությամբ հակառակորդի առաջխաղացման սպառնալիքի մասին։ Բացի այդ, Գուլայ Պոլյեի ուղղությամբ հակառակորդի կողմից մասնակի հաջողության հասնելու վտանգը չի վերանում, ինչը որոշակի պայմաններում կարող է վտանգ ստեղծել Արևելքում ուկրաինական զորքերի ողջ խմբավորման վրա: Այն փաստը, որ հակառակորդը օպերատիվ հենակետ ունի Դնեպր գետի աջ ափին, լրացուցիչ ջանքեր է պահանջում դրա ընդլայնումը կանխելու համար։
Շառունակելի.
Ռազմավարական իրավիճակի արմատական փոփոխության միակ ուղին, անշուշտ, 2023 թվականի ընթացքում Ուկրաինայի ԶՈՒ-ի մի քանի հաջորդական, իսկ իդեալական դեպքում ՝ միաժամանակյա հակահարված հասցնելն է։ Ավելորդ է առանձին շեշտադրել դրանց զուտ ռազմական, ինչպես նաև քաղաքական ու տեղեկատվական նշանակությունները ։ Միևնույն ժամանակ, դրանց կազմակերպման և իրականացման հարցն ավելի մեծ ուշադրություն է պահանջում ։ Այսպիսով, ինչ ուժեր և միջոցներ են պահանջվում դրա համար ։ Եթե 2023-ի ընթացքը դիտարկենք որպես բեկումնային, ապա քննարկման համար մենք պետք է վերադառնանք այդ պատերազմում ՌԴ-ի համար ծանրության կենտրոնի սահմանմանը։ Չէ որ միայն հակառակորդի ծանրության կենտրոնի վրա արդյունավետ ազդեցությունը կարող է պատերազմի ընթացքում փոփոխությունների հանգեցնել։
Այն պայմանով, որ ծանրության նման կենտրոն սահմանեն Ղրիմի թերակղզու նկատմամբ վերահսկողությունը, տրամաբանական է ենթադրել 2023 թվականի գործողության կամ թերակղզու տիրապետման մի շարք գործողությունների պլանավորումը: Նման պլանավորումը պետք է նախ նախատեսի անհրաժեշտ զորախմբի առկայությունը։ Եվ խոսքը հաստատ չի կարող վերաբերել Ուկրաինայի ԶՈՒ զորամասերին ու միավորումներին, որոնք այժմ գործում են Խերսոնից մինչեւ Կովել ռազմաճակատ 2500 կմ հեռավորության վրա ։ Հարձակողական արշավի նախապատրաստումը պահանջում է 10-20 համազորային բրիգադների կազմում մեկ կամ մի քանի օպերատիվ (օպերատիվ-ռազմավարական) խմբավորումների ստեղծում ՝ կախված Ուկրաինական հրամանատարության մտադրությունից և ամբիցիաներից: Ստեղծված իրադրությունում նշվածը կարող է արվել բացառապես սպառազինության արդեն գոյություն ունեցող բրիգադների հիմնական նմուշների փոխարինման միջոցով, որոնք տրամադրվում են Ուկրաինայի գործընկերների կողմից: Առանձին-առանձին պետք է անհրաժեշտ լինի գործընկերներից ստանալ լրացուցիչ քանակությամբ հրթիռներ եւ զինամթերք, հրետանային համակարգեր, հրթիռային համակարգեր:
Ըստ էության, վերը նշվածը ուղղակիորեն կախված է առկա ռեսուրսներից և միայն նրանցից: ԵՎ եթե անձնակազմի թվաքանակով իրավիճակը, հավանաբար, բավականին լավ տեսք կունենա Ուկրաինայի զինված ուժերի համար, ապա ծանր սպառազինության և զինամթերքի մասին դա ասել ոչ մի կերպ չի կարելի: Բայց, ամեն դեպքում, քաղաքական կամքի առկայության դեպքում, նախապես ծրագրված և մտածված պլանավորման դեպքում, աշխարհի առաջատար երկրների արտադրական բազայի և պաշարների օգտագործմամբ, Ուկրաինայի ԶՈՒ կազմում նման խմբավորման ստեղծումն ու համալրումը հավուր պատշաճի իրատեսական է։ Սակայն 2023 թվականի ռազմական արշավի խնդիրների սահմանման նկատմամբ նախանշված մոտեցումն Ուկրաինայի ԶՈՒ-ի համար չափազանց միակողմանի է թվում։
Եվ այսպես, մենք կրկին ստիպված ենք վերադառնալ ուկրաինական կողմի համար հակառակորդի ծանրության կենտրոնը որոշելուն։ Մի կողմ թողնենք «ծանրության կենտրոն» հասկացությունը ռազմավարական մակարդակով որոշակի տեղանքին կամ տարածաշրջանին կապելու իրավաչափությունը։ Նշենք միայն, որ այն բարոյական և ֆիզիկական հզորության, ուժի և դիմադրության աղբյուր է, այն բանի, որ Կլաուզևիցը անվանում էր «ամբողջ հզորության և շարժման կենտրոնացում, որից կախված է ամեն ինչ… այն կետը, որին պետք է ուղղվի մեր ողջ էներգիան»։ Ենթադրենք, Ուկրաինայի զինված ուժերը լիակատար հաջողության են հասել 2023թ. ռազմարշավում և տիրացել են Ղրիմի թերակղզուն։
Նման ռազմավարական հաջողության չափազանց դրական քաղաքական և տեղեկատվական նշանակությունը դժվար է գերագնահատել։ Միևնույն ժամանակ, այլ կերպ կարելի է գնահատել նման հաղթանակի ռազմական նշանակությունը։ ՌԴ – ն կորցնում է Սևծովյան նավատորմի բազան, աերոդրոմային ցանցը, նյութական միջոցների զգալի պաշարներ և, ամենայն հավանականությամբ, անձնակազմի և տեխնիկայի զգալի քանակություն: Միևնույն ժամանակ, ոչինչ չի կարող էապես խանգարել Սևծովյան նավատորմի ցավոտ, բայց միանգամայն իրական տեղափոխմանը դեպի Սև ծովի արևելյան ափի Նովոռոսիյսկ ռազմաբազա, և ագրեսորի ռազմական ներկայությունը տարածաշրջանում կպահպանվի հրթիռային հարվածների սպառնալիքի հետ միասին։ Նման բան կարելի է ենթադրել նաև ռուսական ավիացիայի օգտագործման համար, օրինակ ՝ Պրիմորսկո-Ախտարսկ և Յեյսկ օդանավակայանները։ ՌԴ ԶՈՒ-ի համար նյութական միջոցների զգալի քանակի պաշարների կորուստը միայն ժամանակավոր ազդեցություն կունենա։ Անձնական կազմի և տեխնիկայի կորուստն առնվազն թվաքանակի առումով, ռուսները ժամանակի ընթացքում կարող են լրացնել:
Ամփոփելով ասվածը և քննարկելով արդեն հետագա հեռանկարները՝ 2023 թվականից հետո կարելի է խոսել միայն դիմակայության նոր փուլի մասին։ Իհարկե, այլ ելակետային տվյալների և հեռանկարների հետ, բայց կրկին շարունակվող հակամարտություն, կյանքի կորուստ, ռեսուրսների ծախսեր և չհստակեցված վերջնարդյունք: Առաջարկվում է մի փոքր այլ մոտեցում ռուսական ուժերի ծանրության կենտրոնը և այդ պատերազմի բուն էությունը որոշելու համար։
ՌԴ ԶՈՒ-ի հետ ռազմական դիմակայության գլխավոր առանձնահատկությունը նույնիսկ էական տարբերություն չէ կողմերի ուժերի եւ միջոցների թվաքանակի առումով՝ հօգուտ ռուսների, և նույնիսկ Ուկրաինայի դեմ ռազմավարական գործողության ոչ զգալի տարածական ցուցանիշները: Որոշիչ է հնարավորությունների անհամամասնությունը:
Ակնառու մեծ է տարբերությունը առավելագույն հասանելի թիրախին խոցող հնարավոություն ունեցող միջոցների պարագայում: Եթե ՌԴ ԶՈՒ-ի համար այն կազմում է մինչև 2000 կմ ՝ հաշվի առնելով ունեցած օդային բազավորման թևավոր հրթիռների թռիչքի հեռահարությունը, ապա Ուկրաինայի ԶՈՒ-ի հնարավորությունները փաստացի սահմանափակվել է հրթիռների թռիչքի 100 կմ հեռահարությամբ և ՀԱՀ-ի հնացած մեկնարկային դիրքերի տեղակայման խորությամբ։ Այսպիսով, լայնածավալ ագրեսիայի սկսվելուց ի վեր Ուկրաինայի Զինված ուժերի խոցման միջոցների հասանելիությունը գրեթե 20 անգամ ավելի քիչ է, քան հակառակորդինը, ռազմական պրակտիկայի լեզվով թարգմանած սա նշանակում է, որ Ուկրաինայի զինված ուժերը, լավագույն դեպքում, կարող են հնացած խոցման միջոցներով հարվածներ հասցնել միայն հակառակորդի օպերատիվ թիկունքի խորության սահմաններում, այն դեպքում, երբ հակառակորդը կարող է անպատիժ կետային հարվածներ հասցնել երկրի ողջ խորության վրա։ Հենց դա պետք է դիտարկվի որպես ռազմական տեսանկյունից ՌԴ ԶՈՒ ծանրության կենտրոն։ Քանի դեռ այդ վիճակը պահպանվի, այս պատերազմը կարող է տարիներ տևել։
Իհարկե, անհնար է միանգամից հակառակորդին զրկել նման էական առավելությունից։ Հաշվի առնելով ՌԴ ԶՈՒ տրամադրության տակ առկա ռեսուրսների քանակը՝ կասկած է հարուցում այն ամբողջությամբ վերացնելու հնարավորությունը։ Բայց հնարավոր է հակադրել հակառակորդին, եթե հնարավոր լինի գործել նման կերպ և նման հեռավորության վրա:
Խոսքը, իհարկե, վերաբերում Է Ուկրաինայի գործընկերների մատակարարումներին Ուկրաինայի ԶՈՒ սպառազինության համակարգերի կամ որոշակի անվանումների զինամթերքի համապատասխան հեռահարությամբ։ Նկատի ունենք, ոչ միայն եւ ոչ այնքան որոշակի անուններ, ինչպիսիք են, օրինակ, MGM-140b ATACMS Block 1a հրթիռը HIMARS RSCO-ի համար: Պետք է համալիր մոտեցում կիրառվի Ուկրաինայի ԶՈՒ հրետանու, հրթիռային զորքերի, մարտավարական ավիացիայի եւ ռազմածովային ուժերի ու դրանց հզորության այլ բաղադրիչների վերազինման նկատմամբ։ Քննարկումը պետք է իրականացվի կարողությունների ստեղծման կամ ավելացման մասին, այլ ոչ թե բացառապես անձնակազմի համար նախատեսված սպառազինության եւ սարքավորումների քանակի մասին:
Միայն այդ դեպքում կարելի է քննարկել այս պատերազմում Ռուսաստանի իրական ծանրության կենտրոնի վրա ազդեցությունը։ Այն կայանում է նրանում, որ ռուսաստանցիների մեծամասնության համար այս պատերազմն ընկալվում է , որպես «հեռավոր» բնույթի իռողություն: Այդ հեռավորության շնորհիվ ՌԴ քաղաքացիներն այնքան էլ ցավագին չեն ընկալում կորուստները, անհաջողությունները, իսկ գլխավորը՝ այդ պատերազմի գինը՝ դրա բոլոր իմաստներով։ Այս մոտեցման ճշմարտացիության համոզիչ օրինակն այս տարի Ուկրաինայի զինված ուժերի հաջող ջանքերն են՝ ուղղված մարտական գործողությունները ժամանակավորապես օկուպացված Ղրիմի ԱՀ տարածք տեղափոխելուն։ Խոսքը մի շարք հաջող հրթիռային հարվածների մասին է հակառակորդի Ղրիմի ավիաբազաներին, առաջին հերթին՝ Սակի օդանավակայանին։ Ուկրաինայի զինված ուժերի 2023 թվականի խնդիրն է ռուսաստանցիների համար այլ գրավյալ տարածքներում ևս այդ զգացողություններն ավելի սուր, բնական և միանգամայն շոշափելի դարձնել՝ չնայած նպատակներին հասնելու զգալի հեռավորությանը:
Արդյո՞ք մենք պետք է ավելի լայնորեն բարձրացնենք հարցը և ինքներս մեզ հարցնենք. ո՞րն է վստահության, պատրաստակամության և, ամենակարևորը, Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարության և Ռուսաստանի հասարակության անհրաժեշտությունը՝ աջակցելու Ուկրաինայի դեմ պատերազմին և անկեղծորեն հավատալու դրա իռականացմանը։ Ի լրումն սրա հայտնի պատճառների, ինչպիսիք են գոնե տարածաշրջանային ղեկավարության ցանկությունը, տարատեսակ «ծնկից վեր կենալը» և հասարակ ռուսաստանցու համար այդքան ընդունելի կայսերական ոտնձգությունները, կա նաև զուտ գործնական պահ: Խոսքը վերաբերում է մասնավորապես ՌԴ ԶՈՒ-ի կողմից ռազմական ուժի կիրառման սկզբունքներին։ Դա արտահայտվում է ոչնչացման պատերազմի ագրեսիվ ոճով մի պետության դեմ, որը, հաշվի առնելով իր զինված ուժերի տեխնիկայի մակարդակը, չի կարող ադեկվատ կերպով գործել ռուսական զորքերի դեմ ի պատասխան։ Պարզ ասած, դա ֆիզիկական հեռավորության տված անպատժելիությունն է։ Սա թշնամու իրական ծանրության կենտրոնն է։ Եվ մենք իրավունք չունենք դա թողնել առանց պատշաճ ուշադրության։
Պատկերը կարող է կտրուկ փոխվել Ուկրաինայի գործընկեր երկրների հետ պլանավորման և պատշաճ աշխատանքի դեպքում։ Համապարփակ, պատշաճ հեռանկարով ուկրաինական զինված ուժերի համալրումն ու վերազինումը համապատասխան հեռահարության սպառազինության համակարգերով պետք է դառնա նույն երկար սպասված խաղափոխիչը։ Միայն այն դեպքում, եթե հավասարակշռությունը հավասարվի ոչնչացման զենքի հասանելիության առումով, և, այդպիսով, թուլանա հակառակորդի նշված ծանրության կենտրոնը, կարելի է խոսել պատերազմի ընթացքում շրջադարձային կետի մասին։ Ակնհայտ է, որ Ուկրաինայի 2023 թվականի գործառնական և ռազմավարական հեռանկարները, եթե համապատասխան միջոցներ ստանան, շատ տարբեր տեսք կունենան, քան այսօր։ Ուկրաինայի զինված ուժերի կողմից համապատասխան հասանելիության ոչնչացման միջոցների կիրառման նույնիսկ բուն վտանգի առկայությունը կստիպի Ռուսաստանին այլ կերպ դիտարկել մեր առճակատման բնույթը, ընթացքը և ելքը։
Սակայն գործընկերներից համապատասխան սպառազինության համակարգերի ձեռքբերումն Ուկրաինան կարող է դիտարկել միայն որպես անցումային շրջանի լուծում։ Ռուսաստանի Դաշնության լայնածավալ ագրեսիայի առաջին իսկ օրերից ուկրաինական կողմի համար սուր է եղել բարձր տեխնոլոգիական զենքի սեփական նախագծման ու արտադրության վերականգնման ու հաստատման խնդիրը։ Իսկ նման նմուշների մարտավարական և տեխնիկական պահանջները պետք է ներառեն համապատասխան պարամետրերը, մասնավորապես, կիրառման տիրույթի վերաբերյալ։ Անկասկած, Ուկրաինայի ազգային ջանքերն այս ուղղությամբ անսահման հնարավորություններ են բացում գործընկեր երկրների հետ միջազգային ռազմատեխնիկական համագործակցության համար։
ՈՒԿՐԱԻՆԱԿԱՆ ԴԻՄԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ՀԻՄՔԸ ԳՈՐԾԸՆԿԵՐՆԵՐԻ ԷԱԿԱՆ ՌԱԶՄԱԿԱՆ ԵՎ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆՆ Է
Նկատի ունենալով Ուկրաինային զենք մատակարարելու հարցում գործընկերների հետ համագործակցության հեռանկարները՝ նպատակահարմար է դիտարկել երկու էական գործոն, որոնք ագրեսիայի հենց սկզբից մեծ ազդեցություն ունեն համապատասխան որոշումների ընդունման, մուտքերի ժամկետների և ծավալների վրա։ . Դրանցից առաջինը ռուս-ուկրաինական պատերազմի մասշտաբների կեղծ պատկերացումն է։ Չնայած լայնորեն հասանելի տեղեկատվության բավարար քանակին, ժամանակակից սերնդի, աշխարհի և եվրոպացիների համար առաջին հերթին դժվար է պատկերացնել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ոճով կռվելու իրականությունը։ Բախման գիծը հազարավոր կիլոմետրեր է, տասնյակ հազարավոր զինտեխնիկա, ավելի քան մեկ միլիոն մարդ ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն մասնակցում է այս պատերազմին զենքը ձեռքին։ Օդային հարվածների ազդանշաններ և հրթիռային և ռմբակոծումներ քաղաքացիական քաղաքների, փախստականների և ռազմագերիների վրա, ստիպելով գետերը և տանկերի բեկման փորձերը. այս ամենը աշխարհի մարդկանց ճնշող մեծամասնության համար մնում է միայն անցյալ դարի համաշխարհային պատերազմների ուրվական իրականություն:
Միևնույն ժամանակ, Ուկրաինայի ժողովրդի և զինված ուժերի համար վերը նշված բոլորն արդեն դարձել են առօրյա կյանքի անբաժանելի մասը։ Ուկրաինային դիմակայելու համար անձնակազմ և տեխնիկա ներգրավելով՝ ռուսական ագրեսիան արդեն գերազանցել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում իր տարածքում ռազմական գործողությունների անհատական ցուցանիշները։ ՌԴ ԶՈւ ավելի քան 300.000 զինծառայողների արդյունավետ դիմադրության տեղակայումը պահանջում էր Ուկրաինայի զինված ուժերում հարյուր հազարավոր մարդկանց մոբիլիզացիա և տասնյակ հազարավոր զինտեխնիկայով համալրում։ Իսկ Ուկրաինայի զինված ուժերի կողմից զինամթերքի օրական սպառումը, օրինակ՝ մեկ հրացանով հրետանային արկեր, միջինում երեք անգամ գերազանցում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ բրիտանական բանակի թագավորական հրետանու կատարողականը։ Հաշվի առնելով պատերազմի տեւողությունը եւ 2023 թվականի ռազմարշավի հեռանկարները՝ այս թվերը դժվար թե նվազեն։
Ուկրաինայի կողմից գերտերության ագրեսիայի հետ մղումը պահանջում է, և դեռ երկար ժամանակ կպահանջի զգալի նյութական ռեսուրսներ և դրամական ծախսեր։ 2023 թվականին գործընկեր երկրների զգալի ռազմատեխնիկական օգնությունը պետք է մնա Ուկրաինայի դիմադրության նյութական հիմքը։ Իրոք, չնայած տնտեսական պատժամիջոցներից ունեցած սեփական կորուստներին, ռուսական էներգակիրներից կախվածությանը և Ռուսաստանին հանգստացնելու անհատական փորձերին, համաշխարհային պատմությունը չի ների աշխարհի ոչ մի երկրի, որ ներում է արյունոտ գիշատչին, որը միայն հարբում է նոր արյունով: Երկրորդ գործոնը որոշակի հանգամանքներում ՌԴ զինված ուժերի կողմից տակտիկական միջուկային զենքի կիրառման ուղղակի սպառնալիքն է։ Ուկրաինայի տարածքում մարտերն արդեն ցույց են տվել, թե Ռուսաստանը որքան է անտեսում գլոբալ միջուկային անվտանգության խնդիրները նույնիսկ սովորական միջոցների կիրառմամբ պատերազմի ժամանակ։ Այսպիսով, 2022 թվականի հուլիսից ռուսական զորքերը զինել են Զապորոժիե ԱԷԿ-ի տարածքում գտնվող ռազմաբազան՝ տեղադրելով ծանր հրետանի, մասնավորապես՝ ԲՄ-30 Սմերչ բազմակի արձակման հրթիռային համակարգեր։
Դժվար է պատկերացնել, որ նույնիսկ միջուկային հարվածները թույլ կտան Ռուսաստանին կոտրել Ուկրաինայի դիմադրելու կամքը։ Բայց վտանգը, որը կառաջանա ողջ Եվրոպայի համար, չի կարելի անտեսել։ Անհնար է նաև ամբողջությամբ բացառել աշխարհի առաջատար երկրների անմիջական ներգրավման հնարավորությունը «սահմանափակ» միջուկային հակամարտության մեջ, որի հետևում արդեն իսկ ուղղակիորեն տեսանելի է Երրորդ համաշխարհային պատերազմի հեռանկարը։ Կրկին հարկադրված, բայց շտապ անհրաժեշտ է վերադառնալ ռուսական վստահության աղբյուրին, այն է՝ անպատժելիությանը։ Մարտավարական միջուկային զենքի կիրառման գործնական քայլերի ցանկացած փորձ պետք է ճնշվի՝ օգտագործելով աշխարհի երկրների տրամադրության տակ գտնվող միջոցների ողջ զինանոցը։ Իսկապես, այս պահից սկսած, Ռուսաստանը ոչ միայն սպառնալիք կդառնա Ուկրաինայի, նրա մյուս հարևանների և մի շարք եվրոպական երկրների խաղաղ գոյակցության համար, այլ նաև ահաբեկչական պետություն իսկապես համաշխարհային մասշտաբով։ Մեր կարծիքով, հենց գործոնների նման բարդ և ոչ միանշանակ համադրությամբ պետք է դիտարկել 2023 թվականի ռազմական արշավի հեռանկարները։ Միայն նրանց ամբողջական և համապարփակ հաշվառումը նախադրյալներ կստեղծի Ուկրաինայի համար՝ հաղթելու ագրեսոր երկրի զինված ուժերին և դադարեցնելու ավերիչ պատերազմը Եվրոպայի ներսում։
Վալերի Զալուժնի, Ուկրաինայի զինված ուժերի գլխավոր հրամանատար, Ուկրաինայի ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի անդամ, գեներալ
Միխայիլ Զաբրոդսկի, Ուկրաինայի Գերագույն Ռադայի ազգային անվտանգության, պաշտպանության և հետախուզության կոմիտեի ղեկավարի առաջին տեղակալ, գեներալ-լեյտենանտ