Պատմություն

Նալբանդյան Միքայել Ղազարի 2(14). 11.1829, Նոր Նախիջևան (այժմ՝ Դոնի Ռոստով ք. Պրոլետարական շրջանը) – 31.3(12.4).1866, Կամիշին (այժմ՝ Վոլգոգրադի մարզում), թաղվել է Նոր Նախիջևանի Սուրբ Խաչ վանքում, հայ գրող, հրապարակախոս, փիլիսոփա, հեղափոխական դեմոկրատ, հայ ռեալիստական գեղագիտության և քննադատության հիմնադիր։ 1837–45-ին սովորել է Գ. Պատկանյանի դպրոցում։ Առաջին բանաստեղծությունները (գրաբար և աշխարհաբար) տպագրվել են 1851-ին, Թիֆլիսում, Գ. Պատկանյանի խմբագրությամբ հրատարակվող «Արարատ» շաբաթաթերթում։ 1848–53-ին եղել է Նոր Նախիջևանի և Բեսարաբիայի թեմական առաջնորդարանի (Քիշնև) քարտուղարը։ Այստեղ հալածվել է կղերականության և տեղական իշխանությունների կողմից, թողել է պաշտոնը և մեկնել Մոսկվա։ Պետերբուրգի համալսարանում քննություններ հանձնելուց հետո 1853-ի հոկտեմբերին Մոսկվայի Լազարյան Ճեմարանում ստացել է ...

  ՇԱՐԺՈՒՄ ՀԱՅՐԵՆԵԱՑ ԿԱՐՆՈՅ   Ձայն մը հնչեց Էրզըրումի հայոց լեռներէն, Թունդ-թունդ ելան հայի սրտեր զէնքի շաչիւնէն: Հայ գիւղացին դարուց ի վէր սուր, զէնք չէր տեսած, Դաշտը թողուց՝ սուր, հրացան բահի տեղ առած: Հայ ծերուկը՝ ցուպն ի ձեռին, լալով խնդրում է Հայրենիքի ազատութիւն տեսնել ու մեռնել: Հայ տիկինը ըստիպում է ամուսնուն գնալ, Պատերազմի դաշտին վրայ վէրք տալ՝ ըստանալ: Քնքոյշ կեանքը ծանր է թւում հայ օրիորդին, Զէնքն ի ձեռին՝ սիրտ է տալիս հայոց քաջերին: Երիտասարդք թոթով լեզուով նամակ ցրուել են, Արարատայ դաշտին վրայ զինուորք խմբուել են: Ալ բա՛ւ լացիր, Մա՛յր Հայաստան, երկի՛րըդ փառաց, Քո զինուորքըդ միշտ կտրիճ են, որչափ ալ քաղցած: Ա՛ռ ու գգուէ՛ այդ քաջերը քո սրտիդ վրայ, Որք կը թափեն իւրեանց արիւն սուրբ հողիդ վրայ: Անմիութիւն՝ տունը քանդող հայոց խեղճ ազգի...